معادن افغانستان
لاجورددر افغانستان از ۲۵۰۰ سال به اینطرف استخراج میشود
معادن ذغال سنگ شباشک دره صوف
افغانستان برخی از پیچیده ترین و متنوع ترین زمین شناسی را در خود دارد. درین کشور قدیمی ترین سنگهااز دوره آرچین ۳۸۰۰ میلون سال قبل و سنگهای از دوره پروتوزوئیک (۲۵۰۰- ۵۷۰ میلون سال قبل ) فنیروزوئیک ۵۷۰ الی ۱٫۶ میلون سال قبل الی امروز دیده میشود. این کشور همچنین دارای سابقه طولانی و پیچیده تکتونیکی دارند. دلایل آن تا حدود رابطه میگیرد به موقعیت آن در انتهای غربی هیمالیا، تصادم نیم قاره هند، تشکیل کوههای هندوکش وغیره مسایل میباشد. بدین لحاظ ذخایر معدنی افغانستان از نوع ماگمایی، پگماتیک، کار بونیتک، اسکارن، هیدروتورمال، دگرگونی [متحوله] و رسوبی میباشد. این کشوربنسبت کوهستانی بودنش دارای ذخایر معدنی متنوع و فراوان میباشد. [۱] . طبق اظهارات اخبار اندیپندد و سروی جیولوژی ایالات متحده امریکا ارزش نفت و گاز افغانستان ۲۲۲٬۸۹۲٬۳۵۰٬۰۰۰ دلار وارزش معادن افغانستان ۹۰۸٬۹۴۸٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار ارزش مجموعی آن ۱۱۳۱۸۴۰۳۵۰۰۰۰ دلار یا ۱۱۳۱٫۸۴۰ تریلیون دلار میباشد.[۲] افغانستان از لحاظ معادن غنی و دارای معادن متعدد میباشد. تحقیقات زمینشناسی بهاثبات رسانیده است که در افغانستان ۴۰۰ نوع منرال و سنگ معدنی شناخت گردیده است.[۳] در این اواخر گروهی از ناسا آمریکا با وسایل اشعه لیزر توانستند معادن عمق کوهها و زمینهای افغانستان را کشف عکسبرداری و تثبیت تقریبی نمود. تا فعلاً ۲۸۶ معدن فلزات ۵ میدان گازی در شمال، تیل مایع وسایر معدنیات کشف شدهاست. معدن فلزات افغانستان به تنهایی وجود ندارد بلکه به فیصدی پیدا میشود مثلا مس در ۲۴۰ نوع سنگ پیدا میشود. زیادترین آن در بورنیت CuFeS4 دارای اعیار(۶۳٫۳%)مس و متباقی آهن و سلفر است. در افغانستان معدن که که نسبت به دیگر عناصر زیاده وجود دارندعبارتند از معدن آهن حاجیگک دارای ۱٫۸ملیارد تن آهن، معادن طلا در چهار منطقه یعنی معدن طلا زرکشان غزنی، معدن طلا بدخشـان، معدن طلا خاک ریز قندهار، معدن طلا تخار، معادن کرومیت در حصارک لوگرو و در لسوالی زنه خوان غزنی وغیره مناطق، معادن ذغال سنگ در یازده محل از جمله ۵ معدن آن قابل استخراج میباشد، معدن لاجوردبدخشان دارای ۱۳۰۰تن لاجورد در سرسنگ بدخشان، معدن مس عینک لوگردارای ذخایر آهن ۱۱٫۳ میلون تن، ذخایر نفت وگاز شمال ۱٫۸ ملیار مترمکعب و ذخایر نفت و گاز هرات هلمند کتواز، معادن سرب و روی در هشت محل و معادن مرمر «سفید و رنگه» میباشد. علاوه براین دراین کشور معدن یورانیوم خانشین درولایت هلمند، تیتانیوم، لیتیم در نمکسار هرات، کنر وتخار، معادن آهن در ۱۰۰محل، مس در دوازد محل، المونیم ولایت زابل معدن نقره، منیزیم، قلعمیباشد. افغانستان دارای منرالهای کم بها و قیمت بها نیز است. منرالهای قیمتی از قبیل کورندم امیتس توپاز، یاقوت در دو ناحیه، اکومارین لعل در شغنان بدخشان، عقیق سیاه و رنگه، گرانیت، زمرد پنجشیر فیروزه، بیرایت، تورمالین (شاه مقصود) میباشد. هکذا معادن نمک این کشور در اندخوی فاریاب، دولت آباد و تالقان و نمکسار هرات، میباشد. علاوه براین دارای معادن فلورایت، گچ، چونه، باروت،، گوگرد کوه البرز مزارشریف، موادخام سمنت، تالک در ننگرهار، ابرک، گانزیت، برلیم نیوبیوم سزیوم روبیدیوم، سنگ سلیت، معدن بیروچ ولایت نورستان، معدن بیرات در غوربند و پروان، معدن سیماب در ولایت غور، فلورامیت ارزگان، سنگ رخام در هلمند، معادن مولیدین در زابل، بغلان و لوگر، معدن بریل در ولایت کنرهار، معدن تنـتال در نورسـتان، بارایت سنگلان هـرات، معدن شاه مقصود در ماهیـپر کابل، وغیره دارا میباشد که تعداد آن تا هنوز کشف نشدهاست. البته ضخامت پوست زمین درنواحی پامیر الی ۷۵ کیلومتر در نواحی هموار ۵۰ کیلومتر ضخامت رسوبات از چند صد متر الی ۲۰ کیلومتر میباشد که مواد معدنی در میان اینها بهشکل مواد کانی و رسوبی وجود دارد. تا اکنون تقریباً از این معادن بهرهبرداری نشدهاست.
تاریخچه
معدنشناسی یکی از مشاغلی است که از ۳۰۰۰ سال پیش تااکنون رواج داشته و مصریها درمجسمه چشمان آخناتون و ملکه نفریتیت از لاجورد افغانستان استفاده کردهاند. در آن زمان مردم معدن طلا، آهن، مرمر، لاجورد، یاقوت و فیروزه را میشناختند واز آن زیورالات میساختند. از گذشتههای دور لاجورد، طلا و نمک در بدخشان، مس و آهن در قندهار و کابل استخراج میگردید. در قرون وسطی و در اوایل قرن ۲۰ نیز طلا در منطقه مقر، نقره و زمرد در ولایت پنجشیر، معادن متعدد آهن و سایر فلزات در نقاط مختلف و همچنین زغال سنگ در شمال و بخش مرکزی، نفت وگاز در مناطق شمال افغانستان، هلمند قندهار و خوست کشف شدهاست. درقرن ۱۸ پس از انقلاب صنعتی در اروپا جهان کشایان غرض کشف معادن افغانستان باستان شناسان و معادن شناسان خودرا تحت نامهای سیار و یا نام دیگر گسیل داشتن. برای اولین بار زمین شناسان انگلیسی(گریس باخ و هایدن) در افغانستان مرکزی وشمالی مشاهداتی انجام دادند وبعدها زمین شناسان فرانسوی، (فیورون و همکاران) در سالهای ۱۹۲۶-۱۹۵۱ مناطقی در اطراف کابل را نقشه برداری زمین شناسی نمودند. در دهه ۱۹۵۰ با تاسیس ریاست تفحص نفت و گاز مرحله مهمی از مطالعات زمین شناسی افغانستان آغاز شد. در ۱۹۵۸ زمین شناسان افغانی با همکاری کارشناسان روسی جستجوبرای کشف نفت و گاز طبیعی را با موفقیت به پایان رساندند. در این مطالعات برای اولین بار ساختار زمین شناسی منطقه با تهیه نقشههای زمین شناسی همراه شد. در سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۱ زمین شناسان فرانسوی(منزیه و لاپاران) حوالی کابل را نقشه برداری نمودند و از ۱۹۵۹ زمین شناسان آلمان غربی به کمک عکسهای هوایی کار تهیه نقشه زمین شناسی تمام نیمه جنوبی کشور را (با مقیاس ۱۰۰۰۰۰۰:۱)آغاز نمودند. در ۱۹۶۳ ریاست “تفحص مواد مفیده جامد” تاسیس شد که در ۱۹۶۵ به ریاست ”جیولوجی و معادن“ تغیر نام یافت. در این ریاست با همکاری زمین شناسان روسی، اکتشاف، ارزیابی و تخمین ذخایر معدنی زغالسنگ، سنگ آهن، طلا و لاجورد آغاز گردید. در نتیجه همین تفصحات معادن بزرگی همچون “ معدن آهن حاجیگک“ در منطقه بامیان و حوزه بزرگ زغال سنگ از پلخمری در «شمال تا نزدیکی هرات» در غرب و مواد با ارزش دیگر همچون باریت، بریلیوم و... کشف گردید. از ۱۹۶۵ مطالعات زمین شناسی وسیع و مهمی در مورد اکتشاف مواد معدنی مهمی چون سرب، روی(جست) مس، طلا باریت، ابرک، سولفور، فسفریتها، سینابر، زغال سنگ، آبهای معدنی، نمک طعام و مواد ساختمانی صورت گرفت. در ۱۹۷۳ ارزیابی جدیدی در مورد معدن بزرگ “ارگونیت“ در حاشیه جنوب غربی کشور و معادن مهم باریت در شمال هرات مورد اکتشاف قرار گرفت. در ۱۹۷۴ در منطقه لوگر(جنوب کابل)کمر بند مس دار بزرگی(مس عینک) کشف شد. مهمترین مطالعات زمین شناسی افغانستان با تهیه نقشه زمین شناسی سراسر افغانستان در مقیاس ۵۰۰۰۰۰:۱ و همچنین تهیه نقشه تکتونیکی کشور در دهه ۱۹۷۰ به انجام رسید. از ۱۹۷۶ تا اوایل دهه ۸۰ گزارشات و مطالعات قبلی بصورت کتابها و مقالات متعددی منتشر شده، از جمله “ تکتونیک افغانستان“ اثر و. ا. سلاوین(۱۹۷۶)، جیولوجی افغانستان اثر ولفارت و ویتکینت(۱۹۸۰) و “جیولوجی و مواد معدنی افغانستان“ که توسط یک تیم روسی و افغانی بدنبال تهیه نقشه سراسری زمین شناسی افغانستان تدوین و به زبان روسی و انگلیسی در مسکو به چاپ رسید(۱۹۸۰). در دهه ۸۰ با تشدید جنگها در افغانستان مطالعات زمین شناسی عمده و سراسری متوقف شد و لی کارهای پراکنده و موردی مخصوصا روی معادن کشف شده و بزرگ نزدیک به مرکز کشور توسط متخصصین روسی دنبال گردید اما نتایج این مطالعات در دست نیست و احتمالا در روسیه حفظ شدهاست. در دهه ۹۰ کارهای زمین شناسی بکلی تعطیل شد و ساز مان زمین شناسی و معدن افغانستان در اثر جنگ آسیب جدی یافت. تنها در ۱۹۹۵ گری باورساکس(جواهر شناس آمریکایی) با همکاری بونیتا چمبرلن کتاب جالب “سنگهای قیمتی افغانستان“ را منتشر نمودند که در واقع جدید ترین اثر قابل توجه در زمینه زمین شناسی و مواد معدنی این کشور میباشد. در سال ۲۰۰۲، با آغاز دوران جدید در افغانستان به نظر میرسد که دوران مهمی برای مطالعات زمین شناسی افغانستان در راه باشد.. درین اواخرکمپنی ناسا امریکا با وسایل اشعه لایزر توانستن معادن عمق کوها وزمین افغانستان را نقشه برداری سروی وتثبیت نمود. این سروی و عکاسی به مصارف ۳۰۰ میلون دالر موفقانه به پایان رسید.
زمرد پنجشیر یکی از محصولات معدنی افغانستان است
سنگهای قیمتی در افغانستان
سنگهای قیمتی را در افغانستان بنام احجار کریمه، احجار قیمتی یا منرالهای قیمتی میگویند. استخراج این سنگها از چند هزار سال قبل الی امروز توسط اهالی محل صورت میگیرد. منرالهای بارزش معمولاً در قسمت شرقی و شمال شرقی افغانستان زیاده متبلور شدهاند. این منرالها زیاده در ولایتهای پنجشیر بدخشان نورستان وقسمتهای هندوکش مرکزی وجود دارد. منرالهای و سنگهای رسوبی باارزش افغانستان عبارتند از فلوریت گانزیت سپایر یاقوت سرخ و کبود، لعل بدخشان گارنیت امارالت اکومارین زمرد بیروچ انواع کورندم میباشد. منرالهای و سنگهای نیمه قیمتی عبارتند از لاجورد توپاز تورمالین و کوارتز میباشد. چهار معدن مهم این کشور یعنی معادن پنجشیر، یاقوت جگدلک، لعل بدخشان و نورستان بشکل غیر فنی استخراج شده به بازار هندوستان و مارکیت پاکستان بفروش میرسد.
معادن مس در افغانستان
درحدود ۳۰۰ رسوبات مستند مس در افغانستان وجود دارد ولی تا فعلاً در ۱۲ معادن مس تحقیقات صورت گرفتهاست. معادن مس در ولایتهای لوگر، هرات، فراه، کاپیسا، فندهار، زابل و معادن جنوب افغانستان عبارتند از معادن مس عینک جوهر و دربند میباشد. تخمیناً افغانستان دارای ۶۸۵۰۰میلون تن مس دارند. [۴] معادن مس افغانستان که به مقیاس کوچک و بلند دارای سنگهای مس دار میباشند قرار ذیل اند:
هنر کندن کاری روی مس و طلا یکی از فن افغانهاست
- معدن مس بلخاب سرپل
- معدن مس در کوتل خاواک پنجشیر
- معدن مس فرنجل غوربند
- معدن مس جیرعلی پنجشیر و تاواخ پنجشیر
- معدن مس کوه چراغانی کهنه خمار ولایت میدان در ۶۰ کیلومتری کابل
- معدن مس لوگر در منطقه گلدره
- معدن مس گل دره کوهدامن
- معدن مس کوتل قلیچ علاقه کهمرد بامیان
- معدن مس ارغنداب، توخی قندهار
- معدن مس دربند ولایت کابل
- معدن مس گلوغه فراه اعیار ۱فیصدباسرب روی و آهن
- معادن مس دربند کابل طول زون ۷ کیلومتر عرض اکیلومتر زیاده از۸۰ میلون تن
- معدن مس شهدا هرات ۵ملیون تن اعیار۱٫۱ مس طول ۱۵۰-۲۴۰۰متر ضخامت ۲٫۴-۸متر
- معدن مس دره علیسنگ بغلان ۲۰۰متر طول عرض۳۰متر معیار۰٫۱ مس با سرب وجست
- اوخان کشان فاریاب طولزون ۲٫۵ کیلومترعرض ۲۰-۲۷۰ مترعیار ۰٫۱-۱٫۵ %مس با سر وجست
- معدن مس کندالان ولایت زابل ذخیرهC1+C2 دارای ۳۷۰۰تن مس ۳٫۸% وسایر عناصر معدنی
هکذا در معدن طلا زرکشان ولایت غزنی وغیره محل به تناسب کم وجود دارد.
معادن آهن در افغانستان
تا فعلا در ۱۰۰ محل معادن فیرس مشاهده گردیدهاست. ذخایر مجموعی معادن آهن افغانستان بیشتر از بیلون تن میباشد. معادن آهن افغانستان بطور عموم دارای معیار بلند یعنی۴۷- ۶۲% میباشد که در جمله معادن کم مصرف پر کیفیت و کم نظیر شمرده میشود. معادن آهن درافغانستان در بدخشان پنجشیر غوربند بامیان حاجیکگ بهسود لال سرچنگل یکاولنگ وغور وهم در قندهار، میمنه، هرات، ارزگان، پکتیا از اهمیت زیاد برخور دار میباشد. در ۱۰۰ کیلومتری شمال قندهار منطقه خاکریز معدن بزرگ آهنی با ظرفیت ۳ میلیون تن واقع شدهاست. همچنین معدن آهنی در ۹ کیلومتری شهر جبل السراج قرار دارد. بزرگترین معادن آهن آسیای مرکزی معدن آهن حاجیگک در ولایت بامیان و در ۱۳۰ کیلومتری شمال غرب کابل قراردارد. در چند کیلومتری این معدن یک ذخیره عظیم آهک (برای گداختن آهن) وجود دارد. پس از حاجی گک دومین معدن آهن افغانستان همردیف با حاجیگک است معادن آهن سایه دریا میباشد. معدن آهنگران بامیان الی ۶۵فیصد آهن دارد. سومین معادن آهن افغانستان که با سایه دریا رقابت میکند معادن دهانه درغوشتک است که ۴۷ فیصد آهن دارد. چهارمین معادن بزرگ آهن افغانستان لال سرجنگل است که همردیف حاجیگک است. معادن آهن افغانستان به مقیاس کوچک ویا بلند آهن دارد بصورت فهرست وار به شرح زیر است:
معادن آهن حاجیگک در ولایت لوگر افغانستان
ساحه پهن حاجیگک حدود ۱۵۰ سال آهن خواهد داد
- آهن حاجیگگ بامیان
- آهن ارغنداب
- آهن سرخ کوتل هرات
- آهن بهارک بدخشان
- معدن آهن دامنه کوه پغمان در بالای حصه کوتی
- آهن کوه جبل السراج
- آهن ده سبز کوه خاک لمبه
- آهن کوتل خاواک پنجشیر
- آهن قول منار
- آهن کوه قلعه خواجه صاحب
- آهن کوه شاخ برتنی
- آهن لولنج غوربند
- آهن دره میاداد
- آهن رخه پنجشیر
- آهن کوه دشت لوگر
- آهن کوه قمچین باف میدان
- آهن دره پنجشیر
- آهن کو اله بله
- آهن پارند در بازارک پنجشیر
- آهن کرم جدران
- آهن کوه شاقول و شیرداغ
- آهن سیاه تپه و فراخلوم بهسود
- آهن زرد شنوار
- آهن کوه شاه مسعود قندهار
- آهن کوه بچه کرخ هرات
- آهن سیاه مشرقی
- آهن گلستان فراه.
در اکثریت معادن فوق تحقیقات ابتدائی صورت گرفته تاهنوز مقدار آن دقیق تثبیت نگردیدهاست. بعضی ازین معاد غیر اقتصادی نیز است.
معادن نقره در افغانستان
مهمترین معادن نقره افغانستان (طلای سفید) در ارتفاعات بدخشان، منطقه پنجشیر، در سیم کوه هرات، خاکریز قندهار، غوربند و علاقه هزارجات و در رگههای معدن سرب بی بی گوهر (قندهار) ومقداری در معدن مس عینک مشخص گردیدهاست.
ذخایر نفت و گازافغانستان
نخستین عملیات حفاری جهت اکتشاف نفت و گاز در افغانستان در سال ۱۹۵۶ انجام شدهاست بطوری که در سال ۱۹۵۹ منجر به اکتشاف میدان نفتی انگوت در ولایت سرپل گردید. در فاصله سالهای ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۶ پنجاه حلقه چاه اکتشافی دیگر نیز در این حوضه حفر گردید که باعث اکتشاف ۳ میدان گازی بزرگ یتیم تاق (۱۹۶۰)، خواجه گوگردک (۱۹۶۱) و خواجه برهان (۱۹۶۴) شد.[۵]
طبق مطالعات چندین ساله متخصصین روسی و افغانی از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۸۱ دست کم دو میدان نفتی کوچک، یک میدان گازی بزرگ (جرقدوق) و دو میدان گازی دیگر کشف شدهاست که عمدتا در بخش شمالغربی کشور میباشد.
حوضه شمال قسمتی از حوضه عظیم نفت و گاز آمودریا میباشد که از نظر میزان ذخیره در بین ۱۵۲ حوضه نفتی و گازی کشف شده جهان در رده پانزدهم قرار دارد. این حوضه ۵۱۵ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و در چهار کشور افغانستان، ایران، ترکمنستان و ازبکستان گسترش دارد. بر اساس مطالعات انجام شده میتوان مجموع ذخایر نفت و گاز شمال کشور افغانستان را اعم از ذخایرکشف شده و کشف نشده که قابل استحصال میباشند به صورت زیر تعیین نمود. درسالهای ۱۹۸۰ روسها مجموعا ذخایر معادن افغانستان را ۹۵ میلون بشکه وقابل استخصال را ۳۰۰ میلون بشکه تخمین نموده بود. ولی بعداً این ارقام اضافه شدهاست.
- مجموع ذخایر کشف شده نفت ۱٫۸ بیلون بیلر تیل خام در بین مزارشریف و شبرغان وجود دارد
- مجموع ذخایر نفت قابل استحصال ۱۵۶۹ میلیون بیرل
- مجموع ذخایر کشف شده گاز در حدود ۴۴۴ بیلون متر مکعب
- مجموع ذخایر گاز مایع۵۶۲ بیلون متر مکعب گاز مایع
دراین اواخر تحقیقاتی که توسط سازمان امریکائی ناسا انجام گرفت مشخص شد در افغانستان بیشتر از ۱۰۰ حوضه نفت و گاز وجود دارد. تاکنون در افغانستان بیشترین تحقیقات انجام شده در پنج حوضه نفت خیز صورت گرفته که دوحوضه آن در شمال آمو، یک حوضه آن در هلمند، یک حوضه در هرات و یک حوضه آن در کتواز ولایت پکتیکا قرار دارد.
معادن نمک افغانستان
معادن نمک طعام در اندخوی، تاقچه خانه تالقان، نمکسار هرات، مغور غزنی و غیره میباشد. تولیدات نمک افغانستان دریک سال ۱۳۰۰۰ تن میباشد. نمک تاقجه خانه تخار دارای آیودین میباشد.[۶]- [۷]
معادن سنگ مرمر در افغانستان
یکی از سنگهای نیمه قیمتی که در تزئین وتعمیرات کار میگیرند مرمر است. هم اکنون در حدود ۳۵ نوع سنگ مرمر با ۴۵ رنگ مختلف در معادن کشور قابل دریافت بوده که ارزش مجموعی آن بالغ بر ۱۵۰ میلیارد دالر تخمین زده شدهاست.
انواع مرمر سفید خوگیانی، «مرمر سفید چشت هرات»، «مرمر کریمی سمنگان»، مرمر سیاه کابل، مرمر فولادی وردگ، مرمر شیرچائی سالنگ، مرمر سبز تره خیل و کاریز میر و مرمر سرخ کندهار از جمله مرغوبترین نوع سنگهای مرمر اند که داری جنسیت میده دانه بوده و بعد از صیقل و پالش کاری شفافیت و جلای خاص را نشان میدهند. تا اکنون در افغانستان مانند فابریکه حریق شده حجاری و بتون کابل دیگر کدام فابریکه وجود ندارد که سنگ مرمر را به ظرفیت کشور قطع و پالش کنند. آمار و ارقام احصایوی نشان میدهد که ۸۰ درصد سنگهای مرمر و گرانیت افغانستان به منظور پروسس و پالش به کشور پاکستان به قیمت ۴۰ دالر فی تن منتقل میگردد، که بعد از پروسس با قیمت ۳۰۰ دالر فی تن دوباره بالای افغانستان به فروش میرسد.[۸]
معادن گوگردافغانستان
معادن سلفر در افغانستان در میان آبهای گرم معدنی و بشکل جامد میباشد. مهمترین معادن سولفور افغانستان در ولایت بلخ، اشکاشم بدخشان و نزدیکی ولایت ننگرهار وجود دارد.
معادن عناصر کمیاب افغانستان
معادن عناصر کمیاب عبارتند از [پگماتیت] لیتیم نیوبیوم سزیم روبیدیم، بریلیم تنتالیم و کدمیوم میباشد. این عناصر در گسترده پگماتیت به مقادیر کم و زیاد وجود دارد اگر دریک محل الی ده تن وجود داشته باشد معدن گفته میشود. از جمله معادن لیتیم بریلم تانتالیوم و نبیوم در افغانستان نسبتا زیاده از دیگر عناصر کم یاب وجود دارد. طور عموم ۴۹ معادن این عناصر در میان سنگهای پگماتیتیک وجود دارند. تحقیقات در مورد این عناصر در سالهای ۱۹۶۰-۱۹۷۰صورت گرفتهاست است که نا کافی است ضرورت است تا تا در مورد تحقیقات لازم صورت گیرد. ذخایر تننالیم ونیوبیم درمعدن نیلاو(ولایت لغمان) وساحات نورستان ونقاط دیگرکمربند پگماتیت خیز از اهمیت بلند برخورد داراست. معیار لیتیم در افغانستان از ۱٫۵ تا ۲٫۸ فیصد میباشد. [۹]
برلیم
درگستره کمربند پگماتیت خیز افغانستان در ولایت لغمان و جلال آباد وجود دارند. تشکیل این معادن متعلق بدوره اولیگوشویز یا ابتدا مرحله کریتوشویز مگمات میباشد. ترسبات مهم این ماده در دره پیچ دارای کرستلهای به اندازه ۴۰ سانتی مترمیباشد که از نوع c1+c2 میباشد. این معادن دارای ۱۲۰۰۰ تن «بیرل» بوده که از جمله ۱۴۸۰ تن آن برلیم اکساید میباشد.
معادن لیتیم
از جمله عناصر کمیاب لتیم بمقادیر زیاد در افغانستان وجود دارد
به درازای ۸۵۰ تا ۹۰۰کیلومتر(ازهلمند تا ننگرهار، لغمان تا ارزگان و اشکاشم) باپهنای ۱۵۰ تا ۲۰۰کیلومتر تثبیت شدهاست. دها انباشتههای معدنی این فلز به مقیاس معدن درمحدوده این گستره تشکیل گردیدهاست. مانند معدن جامنک، درومگل، پسگوشته ومعادن دیگر واقع ولایت نورستان که ذخایراوکساید لیتیم درین معادن ازپنجصد تا یک ملیون تن میباشد. معادن درومگل وجامنک (ولایت نورستان) که ذخایر بیش ازچهارملیون تن «اوکساید لیتیم» را دارند که دارای اهمیت زیادی میباشد. اگرچه کانادا نیز یگانه کشورپگماتیت خیزجهان است ودارای مقدار زیاد اوکساید لیتیم میباشد اما ذخایر این فلزات درافغانستان نسبت به کانادا بیشتراست. ذخایربیریلیم نیز درپگماتیتهای افغانستان به حد قابل ملاحظ گسترش دارد.
تنتالیم و نیوبیم
در یازده معادن که لیتم و برلیم دارند این دو عنصر به آنها یکجا وجود دارد. سه معدن دیگر آن در ولایت پروان و بدخشان موجود میباشد. ذخایر بزرگ این ماده درمنطقه نیله ولایت لفمان در میان سنگهای پگماتیت بطول ۴ کیلومتر وعرض ۴ متر میباشد قرار دارند. درین ذخیره گاه معادن تنتالیوم نیبیوم لیتیم برلیم سیزیم روبدیم و قلع نیز وجود دارند.
معادن فلزات افغانستان
در افغانستان الی اکنون ۲۸۶معدن فلزات را کشف نمودهاند. معادن فلزات در زیاده نقاط افغانستان وجود دارد. تا فعلا ۱۲ معدن مس چهار معادن طلا، پنج معادن نقره، معادن کروم در ۱۴ محل، سرب وروی در هشت محل، ۴ معدن مولی بودیم ۷ معادن المونیم ۸۹ معادن آهن با فیصدی سایر عناصر، معادن قلعی ونکل درین کشور کشف و مورد مطالعه قرار گرفتهاست.
نظرات شما عزیزان:
|